Rozrachunki z kontrahentami – należności i rozrachunki w walutach obcych (cz. III)

Rozliczenie należności powoduje ich wyłączenie (wyksięgowanie) z ksiąg rachunkowych jednostki. Przyjmuje ono formy zależne od postanowień umowy zakupu-sprzedaży, bądź uzgodnień między kontrahentami. Najczęściej następuje w formie zapłaty środkami pieniężnymi bądź w naturze, poprzez przekazanie innego składnika majątkowego lub wyświadczenie usługi, albo też drogą kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań.

Niekiedy spłata należności następuje w formie ich zamiany na akcje lub udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki będącej dłużnikiem. W takiej sytuacji wkład do spółki, służący pokryciu objętych udziałów lub akcji, stanowi należność, która u wierzyciela zamienia się w długotrwałe aktywa finansowe. Z punktu widzenia spółki, w której podwyższany jest kapitał, dochodzi do sytuacji, w której wartość udziałów otrzymanych w zamian za wnoszoną aportem wierzytelność będzie odpowiadała jej wartości nominalnej. Działanie to nie będzie skutkowało wystąpieniem przychodu po stronie dłużnika.

Po stronie podmiotu, obejmującego udziały do przychodów, ustala się koszt uzyskania przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU 2022 poz. 2587 ze zm.; dalej ustawa o CIT), w wysokości wartości wierzytelności, w części zaliczonej uprzednio do przychodów należnych. Należy przy tym zwrócić uwagę na wysokość odsetek.

Wyksięgowanie należności z ewidencji rachunkowej przybiera niekiedy formę ich sprzedaży i może dotyczyć należności:

∑ niezagrożonej – następującej na rzecz firmy, zajmującej się faktoringiem, na zasadach faktoringu pełnego, jeżeli właściciel chce ją spieniężyć przed terminem wymagalności,

∑ przeterminowanej – następującej na rzecz...